Najveći rizik za članice Evropske unije, u smislu sigurnosti i novih socijalnih problema, bilo bi prepustiti Zapadni Balkan trećim akterima, a dodjeljivanje kandidatskog statusa Bosni i Hercegovini predstavljalo bi jasnu poruku da ta država i region neće pasti pod novu gvozdenu zavjesu, izjavio je predsjedavajući Predsjedništva Bosne i Hercegovine Šefik Džaferović u obraćanju na 7. Ekonomskom forumu u Delfiju, koji se održava pod pokroviteljstvom Grčke.
Džaferović je na početku obraćanja prisutnima rekao da “živimo u posebnom historijskom trenutku”, podsjećajući da je u proteklim godinama došlo do globalnih gibanja, koja su rezultirala jednom posve novom stvarnošću.
Ovo je stvarnost koja se drastično razlikuje od svijeta koji smo poznavali nakon kraja Drugog svjetskog rata, a naročito nakon pada Berlinskog zida. Umjesto blokovske podjele svijeta iz vremena hladnog rata ili unipolarnog svijeta iz prethodnih decenija, na scenu je došao jedan multipolarni svijet. Ovaj svijet odlikuje se nikada većim brojem relevantnih geopolitičkih aktera, što stavlja na kušnju multilateralne institucije kao i tradicionalne moduse postupanja”, rekao je Džaferović.
Dodao je da je stanje geopolitičke promjene, koje je započelo tokom protekle decenije, eskaliralo ruskom agresijom na Ukrajinu čime su, kako je kazao, de facto pomjereni limiti geopolitičke imaginacije na evropskom tlu u 21. stoljeću.
Na sceni je direktna vojna agresija protiv suverene i nezavisne države, članice Ujedinjenih nacija. Civili u Ukrajini su žrtve teških zvjerstava. Scene užasa u Mariupolju i posljednji prizori masakra u Buči uznemiruju savjest čovječanstva, kao što je to bio slučaj s opsadom Sarajeva 90-ih i masakriranjem civila u Bosni i Hercegovini za koja smo pomislili da se više neće ponoviti, barem ne na evropskom tlu”, rekao je Džaferović.
Dodao je da su ekonomske posljedice rata već devastirajuće, a trendovi neumoljivi i da donošenje nezapamćenog seta sankcija, kao odgovora na napad na Ukrajinu, otvara neka nova pitanja.
Koliki je potencijal naše zajedničke ekonomije da se transformira i adaptira, u odgovarajućem vremenskom okviru, kako bi se izbjegle najteže posljedice. Nadalje, diverzifikacija energetskih snabdjevačkih lanaca u Evropi postaje sudbonosni proces od čijeg ishoda će ovisiti mnogo toga”, poručio je Džaferović.
U nastavku je rekao da je jedno od krucijalnih pitanja nakon agresije na Ukrajinu njeno eventualno prelijevanje na druge regije u Evropi, između ostalih i Zapadni Balkan.
Radi se o procjeni rizika koju su dale adrese s najvišim stepenom ozbiljnosti, prvenstveno NATO i Evropska unija. Navedena procjena je u skladu sa zabrinutošću javnosti pa i samog stanovništva na području Zapadnog Balkana i Bosne i Hercegovine kao centralne tačke u sigurnosnoj strukturi Zapadnog Balkana. Najveći problem u vezi sa sigurnošću Zapadnog Balkana i Bosne i Hercegovine jeste što neke političke strukture još uvijek sanjaju o promjeni granica. Uprkos užasnom iskustvu 90-ih, oni još uvijek nisu odustali od svojih namjera da mijenjaju granice, s ciljem da povećaju trenutni opseg teritorije pojedinih država, a da druge države, kakva je Bosna i Hercegovina, reduciraju”, rekao je Džaferović.
Dodao je da je to ideologija, koja se u Bosni i Hercegovini, prvenstveno manifestira kroz secesionističke tendencije.
Nosioci ovih secesionističkih tendencija otvoreno govore da samo čekaju povoljan geopolitički trenutak kako bi krenuli u konačnu implementaciju svojih namjera. Do tada oni rade na ‘pripremanju terena’, a to smo mogli vidjeti u proteklih duže od pola godine, kada su vlasti entiteta Republike Srpske krenule u projekat unilateralnog poništavanja 27 godina implementacije Dejtonskog sporazuma, što potkopava same temelje mira u Bosni i Hercegovini”, poricao je predsjedavajući Predsjedništva BiH.
Podsjetio je kako je jasno vidljivo da vlasti Republike Srpske još uvijek nisu povukle neustavne zakone i druge mjere, koje su donosile tokom proteklih pola godine, a koje su u međunarodnim institucijama i javnosti nedvosmisleno proglašene secesionističkim.
Druga dimenzija problema, nastavio je Džaferović, jeste snažan ruski utjecaj na ove političke aktere.
Ruska Federacija je već godinama politički protektor ovim akterima, a oni zauzvrat rade u korist ostvarivanja nekih od strateških interesa Rusije, kao što je blokiranje NATO integracija i kreiranje trajne nestabilnosti u mekom trbuhu Evropske unije i NATO saveza. Bosna i Hercegovina se pridružila međunarodnoj zajednici u osudi ruske agresije, proruske političke snage u Bosni i Hercegovini trenutno blokiraju da Bosna i Hercegovina implementira identične sankcije, koje je Ruskoj Federaciji uvela Evropska unija. Iako je to naša obaveza, na temelju Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju, da se pridružimo ovim sankcijama, evidentno je da je ruski utjecaj toliko snažan da sprečava ovo”, ukazao je Džaferović.
Smatra da je od izuzetnog značaja da se zadrži kontinuirani fokus cjelokupne međunarodne javnosti, a prvenstveno NATO saveza i Evropske unije prema procesima unutar Bosne i Hercegovine koji “nisu bitni samo za Bosnu i Hercegovinu, već i za sveukupnu evropsku sigurnost i stabilnost”.
Izjavio je da je ukrajinska kriza demonstrirala da zasićenost proširenjem mora biti prevaziđena, jer proširenje nije jednostrani proces, u kojem bi samo nove članice dobivale mnogo, a stare gubile.
Proširenje je od uzajamnog interesa i za Evropsku uniju i za nove članice, naročito kada govorimo o Zapadnom Balkanu. Evropska unija treba nama, ali i Zapadni Balkan treba Evropskoj uniji. Najveći rizik za same članice Evropske unije, u smislu sigurnosti i novih socijalnih problema, bilo bi prepustiti Zapadni Balkan trećim akterima, koji bi mogli da putem Zapadnog Balkana destabiliziraju i samu Evropsku uniju. Zato se proširenje mora posmatrati kao geopolitičko i strateško, a ne administrativno pitanje. I zato bi od krucijalne važnosti za evropsku sigurnost bio opipljiv napredak Bosne i Hercegovine i drugih država regiona ka Evropskoj uniji”, poručio je Džaferović i dodao:
Konkretno, dodjeljivanje kandidatskog statusa Bosni i Hercegovini bilo bi od neizmjernog značaja za prevazilaženje unutrašnje političke krize te bi bila jasna poruka, u izuzetnom momentumu, da je Bosna i Hercegovina, kao i cijeli Zapadni Balkan, dio evropskog sistema i da neće pasti pod neku novu gvozdenu zavjesu, već da ima jasnu evropsku i euroatlantsku perspektivu.”
Hayat
