Mada se trenutno očigledno odvija rat između dvije zemlje, ono što se dešava u Ukrajini također predstavlja sukob između NATO saveza, Evropske unije i Rusije, navodi se u analizi koji je objavio Warsaw Institute (Varšavski institut).
Upozorava se da tenzije koje Rusija želi da izazove u BiH, kao i između Kosova i Srbije, imaju za cilj da skrenu pažnju zapadnih zemalja sa dešavanja u Ukrajini.
Ono što sve zemlja Zapadnog Balkana imaju zajedničko je njihov potencijalni ulazak u Evropsku uniju. Međutim uprkos onome što je Brisel obećao u protekle dve decenije, region još uvek nije u potpunosti integrisan sa Evropskom unijom i nijedna zemlja se nije pridružila bloku od 2013. godine kada je Hrvatska postala članica EU.
Ali u protekle dvije decenije također je zabilježen porast interesovanja Rusije, Turske, Kine i Sjedinjenih Država za region, navodi analitičar i profesor političkih nauka na Varšavskom univerzitetu, Jakub Lachert.
Rusija gradi sferu uticaja na Zapadnom Balkanu
Navodi se da Rusija insistira na “dubokim bratskim vezama” sa Crnom Gorom, Sjevernom Makedonijom, Srbijom i bh. entitetom Republikom Srpskom “kako bi izgradila sferu uticaja širom regiona”.
“Rusija koristi i svoje i lokalne medije da širi svoj narativ na način koji čini nacije zapadnog Balkana ranjivim. Moskva se nada da će njen narativ o Ukrajini i zemljama Zapadnog Balkana na kraju natjerati neke evropske države, takođe i one na Balkanu, da ublaže svoju osudu Rusije. Rusija bi mogla steći stratešku prednost na Balkanu”, navodi se.
Republika Srpska “najizloženija” ruskoj propagandi
Ovaj institut navodi da je regiji Zapadnog Balkana entitet Republika Srpska unutar BiH “najizloženiji ruskoj propagandi” te da državni organi BiH i tročlano Predsjedništvo nemaju mogućnost da izgrade politički konsenzus po pitanju uvođenja sankcija Rusiji.
Dok je član Predsjedništva BiH Milorad Dodik odbacio mogućnost da zemlja uvede sankcije Rusiji, BiH je 2. marta usvojila rezoluciju Generalne skupštine UN kojom potvrđuje svoju opredijeljenost teritorijalnom integritetu Ukrajine.
“Moskva vidi ovaj dvosmislen diplomatski stav Bosne možda kao nešto od vitalnog značaja za zastupanje njenih interesa u državama zapadnog Balkana. Glavna misija Kremlja u Bosni i Hercegovini je uklanjanje stranih delegata iz zemlje”, navodi se.
U tekstu se upozorava da bi, u pozadini rata u Ukrajini, Moskva mogla pokušati da podstakne antagonizam u Bosni i Hercegovini.
“Rastuće tenzije na Zapadnom Balkanu mogle bi privući pažnju javnosti na ono što se dešava u Bosni i Hercegovini”, navodi se, te se dodaje da je Generalni sekretar NATO-a Jens Stoltenberg 4. marta izjavio da bi Rusija mogla pokrenuti tenzije u nekim zemljama, uključujući BiH.
Politika Moskve je da regiju drži podalje od EU i NATO-a.
U analizi se spominju i izjave ruskog ambasadora u BiH, Igora Kalabukhova, koji je izjavio da, iako BiH ima pravo odlučiti da li želi pristupiti NATO savezu ili ne, Moskva zadržava pravo da odgovori na takvu mogućnost.
“Ruske prijetnje prema Bosni i Hercegovini mogle bi destabilizirati zemlju, a da pritom Moskvu ne bi uključile ni u kakve vojne operacije. Svaki rat na Zapadnom Balkanu bio bi posrednički rat između Rusije i zapadnih nacija – baš kao što je sada rat u Ukrajini. Rat u Bosni i Hercegovini ili na Kosovu mogao bi zadati glavobolje NATO-u jer bi se odvijao unutar bloka koji je od strateškog značaja za sigurnost u srednjoj i istočnoj Evropi”, upozorava se.
Različiti ciljevi Rusije u Srbiji i u RS
Navodi se da je Srbija još jedna meta ruskog geopolitičkog uplitanja, te da Beograd “uživa u ovom savezu zbog podrške koju Kremlj pruža zemlji”. Također se navodi da Rusija je negirala da je promijenila svoj stav prema Kosovu te da ga neće priznati kao nezavisnu državu.
“Konflikt Srbije i Kosova i krhka politička situacija u Bosni i Hercegovini su pogodni za Kremlj da destabilizuje region Zapadnog Balkana”, navodi se, te se dodaje da od svih regionalnih zemalja, BiH, Kosovo i Srbija su jedine koje nisu članice NATO-a.
Ruska invazija na Ukrajinu je izazvala je izrazite reakcije u Srbiji, a zvaničnici te zemlje, uključujući predsednika zemlje Aleksandra Vučića, su po ovom pitanju “dvosmisleni”.
U analizi se ocjenjuje da Beograd ima drugačiju vanjsku politiku od Republike Srpske.
“Vlasti u Banjaluci nastoje da uz pomoć Rusije izgrade veću autonomiju od Sarajeva. Iako Srbija cementira vojne i energetske veze sa Rusijom, ona i dalje ima aspiracije za članstvo u EU. Crna Gora i Srbija ostaju najnaprednije u procesu evropskih integracija. Ovo su dvije jedine zemlje Zapadnog Balkana koje su zvanično otvorile pregovore o pristupanju. Zbog toga Rusija drugačije utiče na Srbiju nego Republiku Srpsku.”
Navodi se kako Moskva “rasplamsava svoju antizapadnu retoriku, prikazujući se kao “branilac” srpskih nacionalnih interesa na Zapadnom Balkanu”.
“Nakon što je anektirala poluostrvo Krim, Rusija se pozvala na kosovski presedan u secesiji kojim je narušeno pravo na teritorijalni integritet. Moskva na Kosovu nastoji da zabije klin između Kosova i Srbije kako bi ugrozila poziciju ove druge u odnosu na Evropsku uniju. Priština i Beograd moraju da priznaju jedni druge da bi ušli u Evropsku uniju”, navodi se.
“Tenzije između Srbije i Kosova – kao u Bosni i Hercegovini – mogle bi angažovati države NATO-a čija bi pažnja tada bila skrenuta s Ukrajine. Sada kada Kijev dobije oružje sa Zapada, svaki pokušaj da se skrene pažnja bloka sa Ukrajine, a da se ona posveti Zapadnom Balkanu, mogao bi biti dodatni bod za Kremlj”.
Rusija cilja na zemlje koje su “razočarane” Zapadom
U protekloj deceniji je Rusija nastojala da učvrsti kontrolu nad zemljama Zapadnog Balkana, a u tu svrhu Kremlj prvenstveno “cilja na nacije koje su razočarane Zapadom, ekonomski i politički”, navodi se.
Napori za integraciju u EU nisu dali “nikakve opipljive rezultate”, iako su mnogi očekivali da će to pogurati region ka razvoju, Brisel se i dalje dvoumi o balkanskom putu ka pristupanju EU i mjestu regiona u cijelom procesu, a oni koji gube kredibilitet usljed neuspjelih napora su proevropske stranke u Sjevernoj Makedoniji, Crnoj Gori i Srbiji “koje sve zastupaju reforme i žrtvuju se da bi se na kraju pridružile bloku”.
Zbog ovoga bi te političke sile mogle ustupiti mjesto strankama koje su i dalje pomalo skeptične prema Zapadu i često dobijaju pomoć od Rusije koja učvršćuje svoju poziciju kroz separatistička raspoloženja, upozorava Lachert.
On navodi da je tokom 1990-ih Rusija je bila previše slaba da bi stvorila svoju sferu uticaja u bivšoj Jugoslaviji. Međutim, kako zapadne nacije nemaju jedinstven stav prema regionu, Rusija je dobila na značaju u nekim od ovih zemalja.
“Uz dosadašnje ruske neuspjehe u Ukrajini, Zapadni Balkan – “meki trbuh” Evrope – mogao bi skrenuti pažnju javnosti sa onoga što se sada dešava u Ukrajini. Sukob u Bosni i Hercegovini uključio bi oružane snage NATO-a i natjerao bi milione ljudi da pobjegnu u zapadnu Evropu, a istovremeno bi ugrozili mirovni proces za Zapadni Balkan koji uključuje misije UN-a, NATO-a i EU”, upozorava on.
Međutim, navodi da trenutno EU i NATO ostvaruju stratešku prednost nad Rusijom jer pružaju znatnu pomoć ovim državama. Evropski parlament i Vijeće dogovorili su novi Instrument za pretpristupnu pomoć, sa ukupnim budžetom od preko 14 milijardi eura, za period višegodišnjeg finansijskog okvira 2021-2027.
“Nastojeći da obuzda ruski uticaj u celom regionu, EU bi trebalo da podnese ambicioznu balkansku agendu za određivanje datuma pristupanja Crne Gore i Srbije i ukine bugarski veto na početak pregovora sa Albanijom i Severnom Makedonijom. Takve akcije bi podržale proevropske političare u regionu i dalje misije očuvanja mira i pomirenja”, zaključio je ovaj analitičar.
(Vijesti.ba)
